Go na le makgolo a mehuta ya ditlolwane tše di bjetšwego (go feta mehuta ye 50) yeo e lego gona ka boditšhabatšhaba eupša ditšweletša tša ditlokwane ka Aforika Borwa di lebeletše fela ka mehuteng ye mmalwa go abela sehlopha sa batho seo sa dikgopolo tše di kgomaretšego. Mehutahuta yeo e tšweleditšwego kudu ke setlokwane sa shiitake, tša go dira palo yago fihla 20% ya tšweletšo ya lefase ka bophara, kudukudu ka China.
Ka Aforika Borwa, bontšhi (e ka bago 90%) bja tšweletšo ye e bjetšwego e bopša ke konope ye tšhweu, tlokwane ya konope ya botsothwa (cremini) le ditlokwane tša botsothwa (portobello goba portabello), ka moka di lego tša mohuta wa Agaricus. Tša go ka ba 8 - 10% ya ditlokwane tša mebaraka ya kgwebo ya thekišo tšeo di nago le ditlokwane tša go kgahliša, go akaretšwa le ditlokwane tša dikgetla (Pleurotus spp) shimeji le shiitake (Lentinula spp).
Ditlokwane tša thutadimela, portobello goba portabello le crimini (gape di bitšwago portabellini) ke tlokwane yeo e swanago. Ditlokwane tše kgolo tša mmala wo motsothwa di rekišwa bjalo ka di-portobello ke tše kgolwane le maswafohlapi a boso a bulegilego. Di-crimini tše ke ditlokwane tše botšwitšego. Maswafohlapi a sebopego sa konope di-crimini/di-portabellini di khupeditšwe ka ‘letlalo la tlokwane’ goba lešira. Ke taetšo ya go butšwa; ga go lešira mo maswafohlaping - tlokwane ya go ba kgolwane. Ya go ba foreše, le ge go le bjalo, e laolwa ke go tiya. Ka mehuteng ya Agaricus, dithito tša go ba telele le go ba phopholego ya sepontše go šupa gore tlokwane ga e foreše.
Ditlokwane tša go Kgahliša
Tšweletšo ya ditlokwane tša go kgahliša ka Aforika Borwa e sa le se se nnyane (2019) eupša nyakego ya shiitake le kgetla ya kgoši di potlakiša tšweletšo ye e oketšegilego. Mohlodi wa godimo le dinyakego tša maphelo ditlokwane tše tš a go ‘kgahliša’ goba ‘tša go thabiša’ di potlakiša diapei go e hlakantšha gantšhi ka dijong le gape go e fa bjalo ka dikgetho tša nama go ya ka merogong le batho ba jago merogo.
Feme ye kgolo ya go bjala ditlokwane, Free E, ye butšwego ka Sasolburg ka Mpumalanga ka 2017, e šoma ka tšweletšo ye kgethegilego ya kgetla ya kgoši, shiitake gotee le ditlokwane tše botsothwa le shimeji ya tšhweu. Bokana bja tšweletšo tša go hlomphega go ba ditone tše 3 - 5 ka letšatši.
Ditlokwane tša Lešoka
Barati ba ditlokwane gape ba kgetha ditlokwane tša lešoka tše gantšhi di rekišwago ka balemerui ba ba sego ba mmušo. Setsebi sa ka Motse Kapa sa mouta, Gary Goldmann, o hlaola mehuta ya ditlolwane tšeo di akaretšago bay le poplar boletus, porcini le wood Blewitt.
Ditlokwane tša Kalafi
Hlogo ya ditlokwane tša kalafi ke ye nngwe ka dikarolo tše kgolo gape e ka akaretšwa tšhomišo ya ditlokwane tša go sa lewe tša diphetho tša semoya le setšo. Ka fase ke polela ya ka boripana ya ditlolwane tše lewago le mehola ya bona go ya ka malwetši.
Ditlolwane di be di šomišwa mengwagakgolo ye mentšhi ka dihlareng tša batho gomme ka go sepela ga go oketšega di bontšhitšwe baeti ba ka Bodikela tatso le mehola ditlolwane tša tlwaelo tša Bohlabela.
Mohlala wo mongwe wa go swana le yona (Hericium erinaceus) gape e tsebja bjalo ka yamabushitake goba satyr’s beard. Ledumaedi la tau ke tlokwane ye e tsebegago ya dijo le kalafi yeo e ithutilwego le go tšwetšwa pele ka lebaka la kgolo ya mogalatšhika - erinacine - gotee le erinacine A. Dikemedi tše ka bobedi di ka dira malwetši a iketle malwetši a go senya megalatšhika a go swana le bolwetši bja letope le bolwetši bja go fokola bjoko le go šireletša mmele kgahlanong le kgatelelo ya mogopolo.
Mehola ye mengwe ya tša maphelo ye e tswalanyago le ditlokwane tše lewago e akaretša tšhireletšo kgahlanong le kalafo ya kankere ya letswele ka go thuša mašole a mmele (tlolwane ya mosela wa kalakune). Ditlolwane tša dikgetla di ka fokotša maemo a makhura le ditlolwane tša reishi di thuša go laola maemo a sukiri ya madi le phetogo ya segalo sa masole a mmele. Tlokwane ya shiitake e maleba bjalo ka dijo tša thibela thurugo. Gape, le diteng tša lentinan ka di-shiitakeng e thuša go fodiša tshenyo ya karolwana ya leabela ye e hlolwago ke dihlare tša kankere.
Kgopelo Ela hHloko:
Tshedimošo e ke ya thuto le ya mabaka a tshedimošo fela gomme ga e a swanela go hlathollwa bjalo ka tša kalafo goba keletšo ya phepo. Tshedimošo ga e se ya ikemišetšwa go tloša dikeletšo tša kalafo goba dihlare tše fiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by Lawrence Ndou